Hooggevoelig in de relatie

Je bent hooggevoelig en je hebt een relatie. Nergens kom je jezelf zo erg tegen als juist in het contact met anderen. Voortdurend wordt er geappelleerd aan je grenzen: waar liggen ze, hoe kun je ze het beste bewaken. 

Wil je leren hoe je als HSP'er van je relaties kunt genieten, hoe je je er beste in kunt handhaven, maar ook hoe je juist dankzij je relaties als mens kunt groeien, dan is dit boekje zeker iets voor jou... 

Bij bol.com als 'normaal' boek, of digitaal.

Hooggevoelig in een wereld die me niet begrijpt

Over verantwoordelijkheid en je schuldig voelen

Onlangs verzuchtte een van mijn cliënten: 'Ik voel me totaal niet thuis in deze wrede wereld. De mensen vinden me raar en er is niemand die me begrijpt.' En in dezelfde adem voegde ze eraan toe: 'Goede voornemens? Nou, daar ontbreekt het me niet aan hoor, maar met wat er tegenwoordig zoal niet om je heen gebeurt, komt er natuurlijk niets van terecht. Geen mens is bereid me te helpen.'

Het ligt niet aan haar, maar aan het onbegrip van de wereld. Ik kan me voorstellen dat het zo voelt. De wereld ís immers een plek waar je je als hooggevoelige snel onbegrepen en raar voelt. Het gaat er nogal eens hard aan toe en er gebeuren dingen die voor een HSP'er nauwelijks te bevatten zijn. Toch is het geen goed idee om alle de verantwoordelijkheid bij anderen, bij 'de wereld' neer te leggen, en ik zal uitleggen waarom.

Misschien geloof je het niet zo, maar het is een feit dat iedereen tot op zekere hoogte verantwoordelijk is voor de dingen die hem overkomen. Soms ben je dat meer, soms ben je dat minder, maar het heeft altijd iets te maken met wat je doet of nalaat te doen. Daarmee zeg ik niet dat het je schuld zou zijn, helemaal niet. Jezelf schuldig voelen is net zo giftig is als het idee dat anderen schuldig zouden zijn aan het feit dat jij je ellendig en onbegrepen voelt.


Schuld versus verantwoordelijkheid
'Schuld' heeft twee kanten. De overtuiging dat je nergens schuld aan hebt en dat het de schuld van alles en iedereen is dat jij je zo zielig en onbegrepen voelt, is er één. De andere kant is dat jij de volledige schuld van iets op je neemt en dat je je daadwerkelijk schuldig voelt.

In het laatste geval, dat van de schuld op je nemen, is het van belang dat je je afvraagt in hoeverre je binnen een bepaalde situatie verantwoordelijk bent. Kijk naar je mate van verantwoordelijk zijn zónder je schuldig (of nóg schuldiger) te voelen, want door je schuldig te voelen ontneem je jezelf je persoonlijke autonomie en daarmee de kracht om het heft van je leven in eigen hand te nemen. Lukt het je daarentegen om in te zien dat je in een bepaalde situatie (mede)verantwoordelijkheid draagt, dan word je meester over die situatie. En dat is niet het enige, want tegelijkertijd gebeurt er ook dit: zodra je ergens de schuld voor op je neemt, ontneem je daarmee een ander de mogelijkheid om de verantwoorlijkheid voor zijn aandeel in de situatie op zich te nemen. Met andere woorden, iets wat ogenschijnlijk een daad van 'liefde' lijkt, is in feite een daad waarmee je een ander ont-kracht. Op deze manier leveren beide partijen iets in.

Als HSP'er kan het gebeuren dat je, om een ruzie of een emotioneel heftige discussie uit de weg te gaan, kiest voor de ogenschijnlijk makkelijkste oplossing waarbij je iets zegt in de trant van: 'Goed, goed, het is mijn schuld. Ik had het niet moeten doen.' Dat zeg je dan eigenlijk om er vanaf te zijn; immers, veel HSP'ers hebben moeite met conflicten. En ja, het kan waar zijn, misschien hád je iets beter niet kunnen doen, maar dat impliceert echter niet automatisch dat het gevolg van hetgeen je gedaan hebt, helemaal alleen jouw schuld zou zijn. In de meeste gevallen is dat namelijk niet het geval. 

Beter, eerlijker ook, is het om je af te vragen wát er precies gebeurd is, en waaróm het zus of zo heeft uitgepakt. Heb je daar een beeld van gekregen, dan kun je zoiets zeggen als: 'Het spijt me dat ik het heb gedaan. Ik was erg moe (of wat dan ook) en daardoor reageerde ik te impulsief.' Op die manier is het geen kwestie van schuld, maar neem je verantwoordelijkheid en hou je het gesprek open zodat de ander zijn stuk verantwoordelijkheid op zich kan nemen. Zo zou de ander dan kunnen reageren met: 'Je hebt gelijk, je had me gezegd dat je een zware dag achter de rug had. Het was niet slim van mij om zo door te blijven drammen. Ik had er beter mee kunnen wachten tot een ander geschikter moment.' In dit scenario neemt elke gesprekspartner het stuk verantwoordelijkheid voor zijn rekening dat hem toekomt en hoeft niemand zich schuldig te voelen.

En dan die andere kant... Wie het onbegrip van de buitenwacht aanwijst als de oorzaak van zijn problemen, plaatst zich daarmee in een positie van totale machteloosheid. Doe je dat, dan maak je jezelf tot slachtoffer, met alle gevolgen vandien. Misschien dat er zich iemand aandient die je wil helpen en die je oplossingen aanreikt (mogelijk een andere HSP'er) maar de kans is groot dat je die niet zult aangrijpen. Een van de kenmerken van de rol van slachtoffer is dat iemand zich daar prettig in voelt, aangezien hij als 'arme ziel' niet in actie hoeft te komen en geen (enge) risico's hoeft te nemen, ergo, dat hij veilig in zijn comfortzone kan blijven. Het is makkelijker om jezelf zielig en onbegrepen te voelen, en te denken dat jou geen enkele blaam treft... 'ik doe toch helemaal niks'. Beste lezer, met een dergelijke instelling vergiftig je jezelf, en niet zo'n beetje ook. Helaas is het een houding die ik onder HSP'ers nogal eens tegenkom, en het lijkt dan wel alsof 'geen mens die me begrijpt' het ideale excuus is om niet in actie te hoeven komen. Doorgaans reageer ik dan met de vraag: 'En wat doe jij dan om de anderen te begrijpen?

Iedereen maakt fouten en niemand is volmaakt. Fouten maken heeft bovendien de positieve kant dat we ervan kunnen leren. En wie van zijn fouten leert, die groeit. Als jij wilt dat er in jouw leven iets verandert, dan zul je je eigen verantwoordelijkheid moeten aanvaarden en met dat inzicht in actie moeten komen. 

Groeien en verder komen is waar het in het leven om gaat, en hoe eerder je verantwoordelijkheid neemt voor je daden en gedachten, des meer je in staat zult zijn zelf richting aan je bestaan te geven. Nogmaals, wie de schuld afschuift op een ander, op de buitenwacht, die maakt zich daarmee tot speelbal van het lot; wie verantwoordelijkheid neemt, bepaalt zelf in grote mate hoe de rest van zijn leven eruit zal zien.

Denk je nog steeds dat je niet verder komt in het leven omdat de wereld je niet begrijpt, probeer dan eens antwoord te vinden op de volgende vragen:

• Welke stappen heb ik ondernomen om de anderen in staat te stellen mij wat meer te begrijpen?
• Wil ik eigenlijk wel begrepen worden, of komt het me beter uit te blijven denken dat het aan de wereld ligt, omdat ik dan niet uit mijn comfortzone hoef te komen?
• Welke stappen heb ik ondernomen om de anderen te kunnen begrijpen?
• Wil ik de anderen eigenlijk wel begrijpen, of komt het me beter uit om ze gewoon maar niet te begrijpen omdat ik dan niet in actie hoef te komen?
• Is er verder misschien nog iets dat ik zou kunnen doen om mijn persoonlijke verantwoordelijkheid te (h)erkennen en ernaar te handelen?

Ik hoop dat deze vragen je op weg kunnen helpen. Mocht je echter het gevoel blijven houden dat je er in je eentje niet uitkomt, misschien is het dan een idee om de hulp van een coach in te schakelen.

Goede voornemens voor HSP'ers?

 

Dit jaar vierde ik Oud en Nieuw in Spanje waar de mensen, zoals je misschien wel weet, om middernacht bij elke klokslag een druif in hun mond stoppen. Twaalf druiven achterelkaar opslokken brengt geluk in het komende jaar, maar de kans dat je je erin verslikt is groot. Ik vroeg me af of een HSP’er zich eerder verslikt dan een niet-HSP’er, en als dat zo is, of dat dan misschien komt doordat een overvolle mond benauwend aandoet. Gelukkig dat we in Nederland niet de gewoonte hebben om snel achterelkaar twaalf oliebollen naar binnen te werken.

De oliebollen of de druiven worden gevolgd door champagne, de zoenen met de allerbeste wensen en de goede voornemens. En over die goede voornemens wil ik het graag hebben. 

‘Die laatste tien kilo eraf,’ ‘Ons eerste huis kopen,’ ‘Nu echt stoppen met roken,’ ‘Minder shoppen en meer sparen,’ ‘De liefde van mijn leven ontmoeten,’ ‘Mijn studie eindelijk afmaken,’ ‘Mijn eerste miljoen,’ ‘Verhuizen naar Frankrijk,’ en ‘Trouwen met Mark in Toscane,’ stond er in een grote advertentie achterop de krant. Wensen die je graag verwezenlijkt wilt zien en waarvan het resultaat veelal afhangt van je eigen mate van inspanning. En om onszelf een extra duwtje in de rug te geven, verheffen we de wens tot voornemen. Het begin van een nieuw jaar is daar traditioneel hét moment voor. Maar of het in emotioneel opzicht daar ook het juiste moment voor is, dat is nog maar de vraag. Ook de uiterlijke omstandigheden die nodig zijn om een intentie te realiseren kunnen op een bepaald moment te wensen overlaten. Traditie is één ding, het juiste ogenblik is heel iets anders. 

De praktijk heeft uitgewezen dat van verreweg de meeste goede voornemens niet veel terecht komt. En dat ligt doorgaans niet aan de wens zelf, al kan die natuurlijk op zich veel te hoog gegrepen, en daarmee niet haalbaar zijn. Dat er van goede voornemens vaak weinig terecht komt is te wijten aan een combinatie van het emotionele moment en de uiterlijke omstandigheden.

Velen hebben een drukke en rommelige tijd achter de rug, en voor HSP’ers is de decembermaand op zich al een inspannende en vermoeiende tijd van weinig structuur en stress. Het uitvoeren van een goed voornemen betekent iets nieuws toevoegen aan je leven, en daar is extra energie voor nodig. Aan iets nieuws beginnen, of nieuwe dingen van jezelf eisen wanneer je moe bent, is voor niemand een goed idee, en al helemaal niet voor de hooggevoelige mens. Maar als je het toch wilt proberen, is het misschien verstandig om rekening te houden met een beperkte kans van slagen. HSP’ers hebben de neiging om zich schuldig te voelen wanneer iets (‘alweer niet’) lukt. Soms kun je onbewust onhaalbare eisen aan jezelf stellen om jezelf in je onvermogen bevestigd te zien. (‘Zie je wel, ik deug ook nergens voor.’) In die zin kunnen de goede voornemens van de jaarwisseling een val voor je zijn. 

Voor diegenen die het toch nu willen proberen in plaats van een later en rustiger moment af te wachten, de volgende tips:  

• Leg de lat niet te hoog. Kijk wat realistisch haalbaar is en hou marges aan. 

• Probeer je voornemen op te splitsen in kleine, haalbare stapjes. 

• Hou een tijdschema aan voor de vastgestelde stapjes.  

•  Lukt het niet meteen de eerste keer, probeer het dan gerust opnieuw. 

• Beloon jezelf bij elk behaald succes(je). 

• Probeer een maatje te vinden; iemand die met je meedoet of die samen met jou je voortgang bij wil houden.

En als het toch niet mocht lukken, bedenk dan dat je mogelijk niet het juiste moment hebt gekozen. Jezelf beloven dat je elke dag tien kilometer zult gaan fietsen als je net zwanger bent, heeft weinig zin. Je voornemen om je huis te schilderen wanneer je net een nieuwe baan op een uur reistijd hebt gevonden, is evenmin een realistisch streven. Niemand zegt dat uitstel afstel moet zijn.

Net zo zou je kunnen overwegen een coach in de arm te nemen die je helpt bij het verwezenlijken van het doel dat je je hebt gesteld. Een HSP-coach die bekend is met de valkuilen en gevoelige plekken van de HSP’er, kan samen met je nagaan of je voornemen realistisch en haalbaar is, en wat de beste manier voor jou is om je doel toch –stapje voor stapje- te realiseren.